Vormgeving: Forsrood   

HOME

Foto Chazia: Jan van Galen

Realisatie & onderhoud: Webmar

Chazia’s columns

HET MAG VAN MADONNA!
Rolmodellen als vrouwelijke leiders

Zomaar 3 citaten uit zomaar een Volkskrant: (3-2-2013)

1. Ondernemer Erik de Vlieger over het financiele paradijs van vóór de economische crisis: "Ik heb in mijn jaren in het vastgoed heel wat huwelijken zien sneuvelen. De eerste vrouwen werden ingeruild voor jongere exemplaren. Dat krijg je, want iedereen werd opgetild door al dat geld. In de wereld van glitter en glamour kon een vrouw in een bloemetjesjurk natuurlijk niet meekomen."

2. Ex-hooligan Geert Spieker over de verruwing in de wereld van het voetbalgeweld: "Als er vroeger iemand op de grond lag, liep je verder. Nu gaan ze door met trappen. (...) ik denk dat een deel met de opvoeding te maken heeft. De maatschappij stimuleert dat beide ouders werken. Er is naschoolse opvang, tussenschoolse opvang, al die dingen. Maar de aandacht en liefde voor het kind is een stuk minder geworden. Jongeren komen tekort."

3. Interieurstyliste Amanda Zeegers over single zijn en haar oerdrift om moeder  te willen worden. "Ik kreeg een artikel in handen over homo's met een kinderwens. Ik ging naar een bijeenkomst (...) en sprak erover met mijn beste vrienden. Zij grinnikte: "Wie kennen we?" Haar vrienden Dennis en Roland, al lang samen en getrouwd, bleken een kinderwens te hebben. Ik wil geen co-ouders, maar wel betrokken vaders; zij willen wel voor een kind zorgen, maar niet zoveel als ik."

De rolverdeling tussen mannen en vrouwen is, sinds ik een halve eeuw geleden werd geboren, razendsnel en radicaal veranderd. Dankzij de feministische beweging en dankzij een ongekende medische revolutie: de anticonceptie pil. Vrouwen van nu kunnen zich niet eens meer voorstellen dat mijn oma nog een handtekening van opa nodig had als ze een stofzuiger wilde kopen. Maar overzichtelijker is het er niet op geworden. In mijn drie citaten zie je hoe verschillende vrouwbeelden in 2013 over elkaar heen buitelen.

Bij sommige mensen zitten oude stereotypen, zoals het cliché van de Hoer en de Heilige Maagd, nog diep in het DNA. Erik de Vlieger praat over vrouwen als volstrekt inwisselbare accessoires. Koopwaar. De voormalige voetbal hooligan heeft weemoed naar de Goede Moeder, die haar kinderen op het rechte pad houdt, door er altijd voor hen te zijn. Wil mama ook eens werken, dan is de samenleving overgeleverd aan de wreedste vorm van barbarij. Tenslotte is er de moderne vrouw die vindt dat ze alles uit het leven moet kunnen halen wat erin zit. In haar maakbare wereld moet je een kind kunnen krijgen met 2 vaders die wel betrokken willen zijn, maar geen co-ouder worden. Dan heeft ze ook nog een nieuwe vriend, die zelf 3 kinderen heeft uit zijn vorige relatie, zodat hij aan een vierde geen behoefte heeft. Stabiele basis of niet, het kind moet en zal er komen.

In deze wereld vol verandering en variatie nemen vrouwen ook steeds vaker de leiding in bedrijven en organisaties. Aan mannen die hen al dan niet bewust beschouwen als lustobject of mama-figuur. Aan seksegenoten, die een andere vrouw aan de top wellicht ook wat onwennig vinden. Of aan levenslustige jonge meiden voor wie “the sky the limit” is en die meer van plezier dan verantwoordelijkheid houden. Je hoeft geen Nobelprijs in de psychologie te hebben gewonnen, om te snappen dat verwarring en misschien zelfs conflicten op de loer liggen. De oude gebruiksaanwijzingen werken niet meer. En we hebben nog geen nieuwe.

Hoe kunnen jonge studentes met ambitie op het gebied van leiderschap zich nu voorbereiden op hun professionele en persoonlijke toekomst?  

Wie willen zij en wie mogen zij straks zijn?

Ik denk dat we, voordat we aan nieuwe patronen kunnen gaan denken, zouden kunnen beginnen met het kijken naar rolmodellen. Dat zijn geen door de kerk of de politieke partij blauwdrukken van levens, zoals je die vroeger had in de tijd van de zuilen. Rolmodellen kunnen wel fantastische inspiratiebronnen zijn in tijden waarin de meest fundamentele maatschappelijke structuren opnieuw worden uitgevonden.  En over een hele tijd kunnen we dan misschien weer eens praten over nieuwe handleidingen en wie weet zelfs een nieuwe, voor die tijd geschikte moraal.

Toen ik nog op school zat, waren schrijfsters, denkers en filosofen belangrijke rolmodellen voor vrouwen. De Franse Simone de Beauvoir, de Amerikaanse Angela Davis en de Nederlandse Anja Meulenbelt bijvoorbeeld. Overal zag je haar boek “De schaamte voorbij” liggen. Ik wist niet precies waar het over ging, maar ik voelde wel dat de auteur een hele generatie vrouwen in haar greep had. Het persoonlijke was politiek, en feminste nog geen scheldwoord! Maar al die kritische analyses waren voor jonge vrouwen niet altijd aantrekkelijk. Later, toen ik al studeerde, ontstond er een heel nieuw vrouwtype. Geen volgzaam wezentje, maar ook geen boze intellectueel:  

Madonna maakte haar opwachting! Eigenzinnig, bloedmooi, creatief, vrolijk, talentvol en zakelijk. Geinspireerd op Marilyn Monroe, maar niet van plan om zelf waar dan ook slachtoffer van te worden. Girls just wanna have fun, werd de nieuwe, sexy leuze. Vrouwen gingen hun eigen geld verdienen. Vrouwenvriendschappen werden thema’s in films en boeken. Trendwatcher Faith Popcorn voorspelde grote economische successen aan bedrijven die de vrouwenmarkt wisten te veroveren. En ze kreeg gelijk. Aanvankelijk waren films als The first Wives Club -over aan de dijk gezette echtgenotes- en 9 to 5 -over seksisme op de werkvloer- nog maatschappelijk geengageerd. Maar al snel bleek dat al die zelfbewuste dames een probleem kregen. Vrouwen hadden steeds hogere opleidingen, hun eigen sociale netwerken, maar ze kwamen niet meer aan de man. “Ze zijn ook te veeleisend”, was de ene uitleg. “Komt door al die mannen met bindingsangst”, zeiden anderen. Het leverde hoe dan ook weer ouderwets romantische literatuur en films op. Als je het mij vraagt, bleef de ondertoon soft feministisch, al mocht dat nooit worden uitgesproken. Bridget Jones liet zien dat je heus wel heel schattig en grappig kon zijn als moderne single met veel vriendinnen en nog meer verkeerde verliefdheden. De pathologische mislukkingen waar vrijgezelle “old spinsters” vroeger voor werden aangezien, waren voorgoed verleden tijd.

Was Bridget nog braaf op zoek naar de man van haar leven, in Sex and the City experimenteerden 4 New Yorkse vriendinnen met seks, zoals vroeger alleen mannen met macht hadden gedurfd. Wie zou niet een avondje uit willen op Manhattan met Carrie Bradshaw en haar vriendinnen in hun fabuleuze garderobe? En wie zou het in zijn hoofd halen om hen voor hoer of slet uit te maken? Weer een stereotype gesneuveld! Daarna werden vrouwenseries op TV geheid kaskrakers:  

Desperate Houswives, Gooische Vrouwen en de nieuwe serie Girls volgden.

Intussen veranderden de werkelijke machtsverhoudingen maar mondjesmaat. Al stijgt het opleidingsniveau van vrouwen nog zo snel, in de directiekamers van ons land zijn vrouwen ondervertegenwoordigd, van gelijke beloning is nog geen sprake en uit alle statistieken blijkt dat het aantal zorgtaken dat mannen op zich nemen ver onderdoet voor dat van vrouwen. Vooral als vrouwen moeders worden. Mannen helpen natuurlijk vaker dan hun eigen vaders deden. Maar vraag het de gemiddelde moeder en ze kan je geduldig het verschil tussen meehelpen en eerlijk verdelen uitleggen.

Een ding is natuurlijk nog steeds nauwelijks maakbaar: het krijgen van kinderen. Al zie je ook daar veranderingen in komen. Zie mijn derde citaat uit de Volkrant. En ook op het gebied van de voortplanting lopen onze rolmodellen weer in de avant garde. SATC actrice Sarah Jessica Parker heeft haar zwangerschap bijvoorbeeld ge-outsourced aan een draagmoeder. Ik verwacht dat meer succesvrouw dat in de toekomst zullen doen. Ook adoptie lijkt, juist bij grote sterren, enorm populair.

Maar voor de meeste vrouwen blijft het moederschap, juist nu, die overweldigend mooie en moeilijke taak waar je op geen enkele manier op bent voorbereid. Vroeger hielpen meisjes hun moeders of grote zussen nog met het zorgen voor babies. De carrierevrouen van nu hebben vaak nog nooit een luier verschoond als ze hun eerste kind krijgen. En, nuffig als we zijn geworden, in onze vooruitstrevendheid keken we vaak een beetje neer op huismoeders. Wat deden die toch in godsnaam de hele dag? Toen we zelf kinderen kregen, snapten we het meteen. Alsof we de eerste moeders van de wereld waren, ontdekten we met een schok wat moederschap doet met je gevoelens, je lichaam, je verhouding tot je man, je seksuele leven... zelfs je schoenmaat! En al zijn er tegenwoordig vaatwassers, wasmachines en magnetrons om ons leven te vergemakkelijken, er kwamen ook een heleboek eisen bij. Er dient biologisch te worden gegeten, liefst volgens Jamie en Nigella. Het afval moet milieuvriendelijk worden gescheiden. Je huis moet er uit zien alsof er ieder moment een fotograaf van een woontijdschrift kan langs komen. Om interessant te blijven, moeten we ons sociale en culturele leven up to date houden. We moeten er uitzien als seksgodinnen, maar bescheiden blijven in gesprekken met onze schoonfamilie en de vrienden van onze man.

Dat kan toch niemand allemaal? Toch wel. En daar is ze weer: Madonna.  

Nog steeds even spannend en onafhankelijk. Topslank en fit op haar 55e, moeder van 4 kinderen met een piepjonge minnaar. Intussen schrijft ze ook nog echt leuke kinderboeken schrijven, is ze steenrijk en blijft ze aan de wereldtop. Maar tegenwoordig hoor ik geen enkele vrouw meer vertellen dat ze zich aan Madonna spiegelt. Onze voormalige heldin werd een tikje bedreigend, in plaats van inspirererend. Het mag van Madonna, werd het moet van Madonna. Want als zij ons voorbeeld was, moesten we dit toch ook allemaal naleven. Maar hier houdt onze levenskunst op!

Daarom kiezen we in 2013 massaal voor nieuwe rolmodellen die ons gerust stellen over onszelf. De menselijke maat is het hoogste goed geworden.

Lady Gaga begrijpt onze tijdgeest als geen ander en toont snapshots van haar cellulitis om haar “Monster” fans gerust te stellen: ze zijn goed genoeg zoals ze zijn, perfectie is voor een andere planeet. De hele culturele wereld omarmde recentelijk de Deens TV-serie Borgen met groot enthousiasme. Hoofdpersoon is de eerste vrouwelijke premier van haar land. Met een echtgenoot die graag 5 jaar zijn carriere op een laag pitje zet om haar te laten stralen. Maar ook met collega?s die vrouwen nog op billen tikken, kinderen die mama op hun verjaarspartijtje willen zien, jaloerse vrouwelijke rivalen, critici die een extra pondje op haar heupen in gruweltermen beschrijven, en altijd, altijd, altijd is er dat gebrek aan tijd. En altijd is er ook haar charme, oprecht idealisme, haar strategisch denken en haar gevoel voor humor. En haar woedeuitbarstingen. Gelukkig, denken we dan steiekem als publiek, zij heeft ook haar grenzen! Er zullen nog veel rolmodellen volgen de komende jaren. Allemaal vrouwen die intuitief aanvoelen wat de kern kwesties zijn in een specifiek tijdvak en die weten hoe ze hun generatie in het hart kunnen treffen.

De definitie van leiderschap op Wikepedia luidt:

Leiderschap is een proces waarbij een individu een groep van individuen beïnvloedt om een bepaald doel te bereiken.

Wat ik de jonge studentes van vandaag zou willen aanraden is dit: maak een moodboard, poster, geheim schrift of Facebookpagina met jouw eigen rolmodellen. Ga overal op zoek naar vrouwen die jou het heilige vuur inblazen. Niet alleen de media. Vind ook boeiende vrouwen in de geschiedenis, de wetenschap, de literatuur, de zakenwereld, de sportwereld, de opera, de schilderkunst. En pluk overal interessante mannelijke rolmodellen vandaan. Maak dan een paar lijsten voor jezelf. Schrijf op waarom je deze mensen bewondert. Wat vind je mooi, ontroerend, waarachtig, slim, grappig, dapper en leerzaam aan hun leven en werk? Bedenk in moeilijke situaties in je eigen hoe jouw favoriete rolmodel het probleem zou hebben opgelost. Laat je onbeschaamd beïnvloeden door deze zelf gekozen virtuele leiders. Jat, imiteer en experimenteer naar hartelust. En hang de volgende zin boven je bed: UITPROBEREN MOET, FALEN MAG.

Mijn allergrootste droom tenslotte, is dat ik het leven van mijn eigen 6-jarige dochtertje Jasmijn een beetje de goede kant op kan sturen door haar te laten zien wat mijn goede eigenschappen en daden zijn geweest en door eerlijk te vertellen over mijn vele fouten. Ik hoop dat haar generatie het weer beetje gemakkelijker zal krijgen dan de mijne. Met heel veel kansen, heel veel lieve vriendinnen en heel veel echt sterke mannen. Dat zijn kerels die het allerbeste in je naar boven halen, zonder zich bedreigd te voelen. Als ik al die prachtige, bontgekleurde, super hippe meisjes van vandaag zie ronddartelen op het speelplein, heb ik er een heel goed gevoel over.

Chazia